Logement 'Hof van Holland', het latere badhuis van Leerdam

 

Vanouds had Leerdam nóg een bekende herberg: 'Het Hof van Holland', gelegen buiten de voormalige Veerpoort.

De eigenaar van dit koffiehuis kom ik voor het eerst tegen in een krant van 1858. 

De Vijfheerenlanden, 27-6-1858

Jacobus Johannes de Jong (1822-1886) kwam oorspronkelijk uit Utrecht maar was gehuwd met de Leerdamse Fredrika Wiggelinkhuizen (1816-1894). 

Je raadt het vast al als je de vorige blogs hebt gelezen: Fredrika was een dochter van Cornelis Wiggelinkhuizen (1777-1857), bouwman, kastelein van logement 't Fortuin (het latere Hotel Kemp) en daarnaast opzichter van de koninklijke particuliere Domeinen. Zijn kleinzoon Cornelis Johannes Wiggelinkhuizen (1829-1870) en diens vrouw Alebet ('Betje Buiten') runden jarenlang 't Fortuin na het overlijden van Cornelis. 

Fredrika was een zus van Maria Wiggelinkhuizen (1819-1892), waardin van 'De Wildeman' in de Kerkstraat. 

De familie Wiggelinkhuizen had herbergiersbloed door de aderen stromen en stond in verbinding met drie logementen in Leerdam!

Jacobus J. de Jong was in 1843 in Meerkerk getrouwd met Fredrika Wiggelinkhuizen en zij werden - in Meerkerk, en na 1848 in Leerdam - ouders van: 

1. Jan (1844-1908), gehuwd met Gijsberta Verbeek en Zwaantje Ubbens)
2. Cornelis Jan Rijkhart (1845-1895, gehuwd met Ingetje Weintje van Duijvendijk)
3. Gerardus Johannes (1846-1846)
4. Johannes Gerardus (1847-1847)
5. Geertruida Johanna (1849-1850)
6. Johanna Geertruida Jacoba (1850-1928, gehuwd met Jacobus de Klerk)
7. Geertruida Catharina (1852-1852)
8. Jacobus Johannes Frederik (1856-1939, gehuwd met Jannigje Kon)
9. Catharina Frederica Maria (1857-1857)

Utrechts Provinciaal en stedelijk dagblad, 27-4-1883

Rotterdamsch Nieuwsblad, 23-11-1886

Tussen de stadsgracht en de Meentvliet lag een smalle strook grond. Aan de westkant, vanaf de vroegere brandweerkazerne, werd dit gebied de Singel genoemd (in de volksmond bekend als “de Looierij”, naar de voormalige looierij die hier stond). 

De Singel liep door tot aan de oude witte brug, direct achter de huidige Bethelkerk. Vanaf de Wittebrug strekte het terrein zich verder uit, langs de Rooms-Katholieke Kerk, het postkantoor en de oude kade met huizen aan de Meent, en liep door tot het Voogdplein. Vanaf daar ging het verder langs logement 't Fortuin en de Blaasbalg richting de Hoogpoort.

In het bevolkingsregister staat het adres Kerkstraat 64 en  West Singel 65 genoemd. Hotel 'Hof van Holland' lag in de bocht van de 'Singel', op onderstaande foto goed te zien:

Herbergen hadden in de 19e eeuw een veelzijdige rol. Ze boden accommodatie voor (handels)reizigers en kooplieden, functioneerden als eet- en drinkplaats (vergelijkbaar met een café of restaurant) en ze waren een plaats voor sociaal en zakelijk onderling contact. Ze dienden daarnaast als ontmoetingsplek voor sociëteiten en verenigingen en er werden vaak bijeenkomsten voor bijvoorbeeld verkopingen, veilingen of evenementen georganiseerd. 

Een herberg had een stalling voor de paarden van de reizigers en ze regelden het voederen en verzorgen van de de dieren. 

Het nieuws van de dag Kleine Courant, 25-5-1891

De Leerdammer, 28-11-1891

In de tuin van hotel Hof van Holland, 'achter de looierij' (de Singel) werd een kegelbaan gerealiseerd. Op een foto uit de beeldbank zien we deze kegelbaan met oudste zoon Jan de Jong: beeldbank.

De Leerdammer, 20-5-1893

De Leerdammer, 26-8-1893

Mr. Pieter Jelles Troelstra was een van de sprekers in het hotel:

De Leerdammer, 20-1-1894

In 1894 werd het logement te huur aangeboden en vlak erna overleed moeder Fredrika.

Het nieuws van de dag: kleine Courant, 9-3-1894

Het nieuws van de dag: kleine courant, 12-3-1894

Nederlandsche Staatscourant, 8-5-1894

De Leerdammer, 20-6-1894

Een zekere Leendert Hofman uit Sliedrecht huurde 't Hof van Holland rond de jaren 1894-1897. De ruimte achter het hotel lijkt voor de handel in exportvarkens te worden gebruikt. 

Het nieuws van de dag: kleine courant 7-3-1895

Rotterdamsch Nieuwsblad, 29-11-1895

Hierna kwam het concrete beheer van het hotel terug in de familie, zo lijkt. Oudste zoon Jan de Jong (1844-1908) wordt vanaf 1897 koffiehuishouder van 'Hof van Holland' genoemd en daarnaast is hij ook koopman.

Zijn jongere broer Jacobus J.F. de Jong runde een slagerij - waarschijnlijk rechts van het 'Hof van Holland' op de hoek van het Oranjeplein 1 - later weer voortgezet door diens zoon Jacobus Johannes (Koos) en kleinzoon Jillis de Jong. 

In 1869 was kastelein Jan de Jong getrouwd met Gijsberta (of: Geertje) Verbeek en zij kregen samen vijf kinderen:

1. Johannes Jacobus Christoffel (1870-1870)
2. Geertje (1871-1872)
3. Jacobus Johannes Frederik (1874-1904)
4. Geertje Gijsberta (1877-1931, gehuwd met Johannes Wildeman)
5. Fredrika Johanna (1879-1880)

Jan de Jong. Bron: Peter van Rooden

In 1892 overlijdt Gijsberta Verbeek, 58 jaar oud. Nog in hetzelfde jaar trouwt Jan met de in Groningen geboren Zwaantje (Jeanne) Ubbens. 

De Vijfheerenlanden, 27-4-1892

De Leerdamsche Courant, 15-10-1892

Hieronder zien we een oude reclamefolder van rond 1888. Het jonge meisje in het midden met donkere kleding is Geertje Gijsbertha - met ernaast haar broer Jacobus Johannes Frederik. Vader Jan de Jong (1844-1908) staat helemaal rechts op de foto. De andere personen op de foto zijn onbekend.

In juni 1897 kwam dr. Abraham Kuijper, de latere minister-president, spreken in het Hof van Holland:

De Leerdammer, 12-6-1897

Het volksdagblad 21-9-1897

Utrechtsche Courant, 24-3-1908

In 1908 overleed Jan de Jong. 

De Leerdammer, 7-10-1908

De Leerdammer, 17-10-1908-

Zijn dochter Geertje Gijsberta de Jong was in 1899 gehuwd met Johannes Wildeman (1876-1959) uit Amerongen. Johannes werd slager in Leerdam.

De Leerdammer, 21-10-1899

Johannes en Geertje namen het etablissement van Geertjes ouders over. Hierdoor ontstond het toeval dat Leerdam weer een 'Hotel Wildeman' kreeg! 

(Over logement Dé Wildeman schreef ik eerder een blog: Logement-De-Wildeman)

Johannes Wildeman, daarvoor werkend als bierhandelaar, kocht het pand voor het bedrag van 7.3000 gulden, zo blijkt uit de verkoopakte opgesteld door notaris H. Andersen op 23 september 1908 te Gorinchem. 

Geertje en Johannes  kregen vier kinderen:

1. Hendrikus Jan (1900-1969, gehuwd met Elisabeth Johanna Kosters)
2. Jan (1902-1902)
3. Gijsberta Cornelia (1903-1991, gehuwd met Gottlieb Peter Vogtländer)
4. Johanna (Jo) (1911-1991, gehuwd met Teunis Kool)

De Leerdammer, 5-2-1902

Johannes en Geertje Wildeman-de Jong.
Foto via Peter van Rooden.

Het nieuws van de dag: kleine courant 17-3-1902

Utrechtsche Courant 17-12-1907

Rond 1910-1920 kregen de glasblazers hun weekloon vaak uitbetaald in het Hof van Holland. In die tijd verdienden de glasblazers (weliswaar door zware arbeid) goed en ze lieten het geld nogal eens rollen in een Leerdamse herberg. 

De Volkskrant 22-02-1923

De Leerdammer, 1-7-1931

De Telegraaf, 30-7-1931

Het 'Hof van Holland' kwam te koop in 1931 maar de nieuwe eigenaar is een bekende: schoonzoon Gottlieb Peter Vogtländer. Zij het dan voor een korte tijd. 

 De Vijfheerenlanden, 17-5-1933








De Telegraaf 27-12-1934









Het Volk, 17-1-1935

De Vijfheerenlanden, 14-8-1935

Na 1935 krijgt het café een geheel nieuwe bestemming en Leerdam krijgt een badhuis. De nieuwe eigenaar is C. de Koster. 

De Leerdammer, 17-8-1935

De Leerdammer, 6-9-1938

Misschien weet een van de lezers tot hoe lang het Badhuis heeft bestaan? Inmiddels is het pand gesloopt en (in de jaren 80?) vervangen voor een nieuw woonhuis. Het witte pand ernaast - tot 1969 van slagerij De Jong - bestaat nog wel. 

Bronnen:

• Bevolkingsregister 1850-1861
• Diverse krantenberichten, hierboven vermeld
• Jan Pelgrim vertelt, via Historische-artikelen/Jan-Pelgrim-vertelt
• Peter van Rooden, 'Het Hof van Holland in 1888', in Van Stad en Graafschap Leerdam, HVL, 39e jrg, nr. 114, juni 2020 (daarbij nog extra informatie bij de foto uit 1888 en de koopakte van notaris Andersen)
• R. v.d. Berg, Hotel Kemp, via Historische-artikelen/Hotel-Kemp
• Facebook pagina Oud-Leerdam (foto's)
• Wiewaswie.nl