Imko Reinders, bouwkundige/architect en amateur-schilder in Leerdam (1922-1965)

Imko Reinders (Slochteren, 07-08-1883 – Baarn, 27-10-1972) werd geboren als vierde zoon van Willem Reinders (machinist, olieslager, opzichter, fabrieksbaas) en Lammechien Meijer. Zijn oudere broers waren Hendrik, Siepko en Jakob en zijn jongere zus heette Aleida.

Als kind tekende Imko al en hij zou graag naar de Quellinustekenschool in Amsterdam zijn gegaan, maar dit leek zijn ouders een te weinig financieel zekere toekomst. Hij werd dus voor de bouw opgeleid en ging werken in Zwolle. 

Imko Reinders is verantwoordelijk voor meerdere ontwerpen  voor  Reinders' Oliefabrieken  in  Zwolle. Op  sommige  bouwtekeningen  voor  de  firma Reinders &  Co is  zijn handtekening te herkennen. De vader van Imko heeft daar jarenlang gewerkt. 

Bekend is de ‘portierswoning’ aan de Boerendanserdijk 1 in Zwolle, gebouwd in 1915 naar een ontwerp van Imko Reinders. Door de gemeente inmiddels als industrieel erfgoed aangemerkt en het werd gerenoveerd.

Uit de tijd van Zwolle dateert Reinders’ vriendschap met landschapsschilder Evert Bomhof die in de Haagse school traditie werkte.  

In 1916 trad Imko op 33-jarige leeftijd in het huwelijk met de 27-jarige Gertruida Martha ter Weer. Zij was geboren in Vlodorp en was onderwijzeres. 

IN 1917 wordt dochter Gies geboren.

Bron: CBG.nl

 

In 1924 ziet zoon Albert Willem het levenslicht. 

Imko Reinders  kwam in 1922 naar Leerdam en werkte negen jaar  als  architect/bouwkundige  bij  de  glasfabriek  in  Leerdam. Vervolgens werd hij in de crisistijd gemeente-architect bij de gemeente Leerdam en bleef nog 45 jaar in Leerdam wonen. 

 

De Leerdammer, 12-9-1925

De Leerdammer, 20-9-1924

De Leerdammer, 18-7-1928

 

De Leerdammer, 25-7-1928

Imko Reinders solliciteert in 1929 naar de functie van gemeente-architect. Er zijn maar liefst 84 concurrenten, waaronder Willem Carmiggelt jr, de zoon van de huidige gemeente-architect, Otto Baarda (die de laatste jaren Carmiggelt sr. assisteerde) en Joost Verhagen, oomzegger van Carmiggelt sr.  

\De Leerdammer, 18-12-1929

Nieuwe Gorinchemse Courant 24-12-1929

 

Nieuwe Gorinchemse Courant 18-1-1930

 

 Leerdammer 25-1-1930

Nieuwe Gorinchemse Courant, 2-4-1930

Nieuwe Gorinchemse Courant 21-5-1930

 

De Leerdammer, 25-6-1932

In 1932 koopt Imko Reinders een stuk grond. Waarschijnlijk bouwt hij op dit perceel zijn (zelf ontworpen?) huis. De villa aan de Koningin Emmalaan 28 (toen nog vrij landelijk gelegen) is bekend als ’De Horn’. 

 

De 5 Rivieren 17-1-1935

In 1934 wordt de Hoogstraat bestrating vernieuwd onder leiding van Imko Reinders: Feestelijke inwijding van de Leerdamse Hoogstraat (1934)

In 1935 ontwerpt Reinders een muziektent voor een werklozenprojet. Ook daarover  schreef ik eerder een blog: Muziektent als tempel van den arbeid in Leerdam (1935)

De Leerdammer, 24-12-1937

Rond 1938 maakt gemeentearchitect Imko Reinders het ontwerp voor een noodslachthuis aan de Noordwal 16. 

Er was wat verwarring: op de website van de Rijksmonumentendienst werd eerder gesproken over de ‘beroemde architect Reijnders’ en in sommige bronnen werd de verkeerde voorletter 'B’ gebruikt. Wellicht wordt naar de heer Berend Reijnders gesuggereerd, gemeentearchitect van Zwolle en directeur Gemeentewerken in Den Haag; deze was alleen in 1890 al overleden. Gelukkig is de info na berichtgeving inmiddels aangepast. Want echt Imko Reinders moet verantwoordelijk zijn geweest voor dit prachtige ontwerp in kubistisch expressionistische Haagse School stijl!

Er is een filmpje van het noodslachthuis te zien.

Foto: Gerard Dukker via Wikimedia Commons

 

Jeanette Versluis-van Eck beschrijft het pand in 'Art Deco architectuur in de Alblasserwaard, Krimpenerwaard, Vijfheerenlanden'. Het voormalige abattoir herbergde ooit diverse ruimten, waaronder een slachtlokaal, vleeswinkel, keurlokaal en laboratorium. Het robuuste gebouw bestaat uit twee tegen elkaar geplaatste volumes – een hoog rechthoekig en een lager vierkant – met gevels van rode handvormsteen en verdiepte voegen die het pand extra expressie geven. Opvallende elementen zijn de afwisseling van horizontale en verticale lijnen, een hoekluifel, een entree met strekkenboog en smeedwerk, stalen ramen met roedenverdeling, en details zoals een authentieke lantaarn, vlaggenmast en hemelwaterafvoeren.

De slacht-technische installatie, geleverd door machinefabriek Stork uit Hengelo, omvatte een interieur met terrazzo vloeren, een terrazzo toonbank, gele tegels met een zwarte bies, haken, lieren, leirollen en een betonnen trechter die eindigde in de kelder voor het slachtafval. Het laboratorium is voorzien van een houten werkblad, een zuurkast en een kast.

Het slachthuis heeft cultuurhistorische waarde vanwege zijn representatie van het Duitse type slachthuis, waarbij de functionele indeling van het pand duidelijk zichtbaar is vanuit zowel hygiënisch als productietechnisch oogpunt.

De Leerdammer, 7-7-1938

 

De Leerdammer, 17-9-1938

___________________________________________

Tijdens de periode dat Imko Reinders in Leerdam woonde, ging hij veel met zijn bootje de Linge op. Hij schilderde dan in volle eenzaamheid en stilte één van de natuurschone plekjes die de Linge rijk is. Ook met zijn fiets was Reinders veel op pad, om het mooie landschap om en nabij Leerdam te schilderen. Bekend is onder meer het schilderij van de Wiel van Bassa bij Schoonrewoerd. Hij was een zeer bekend en gezien man in Leerdam. 

Reinders maakte een aantal portretten van karakteristieke Leerdammers, zoals van Aai en Krijn de Weerd, Teunis de Keijzer, Gijs Millenaar en Gerrit van Lopik. 

Imko Reinders was van beroep (tot 1948) architect en kon alleen in zijn vrije tijd schilderen. Hij ging zich na zijn pensioen op zijn 65e geheel aan de schilderkunst wijden. 

Vooral in figuurstukken toonde hij een verrassende vooruitgang, toen hij op aandringen van André Verhorst, oud-directeur van de kunstacademie van Den Bosch zijn palet drastisch veranderde en meer de Franse richting uit ging. In zijn laatste Leerdamse jaren en in Baarn, waarheen hij in 1965 verhuisde, werkte hij aan zijn beste stukken. 

Jan de Graaf uit Leerdam zei van hem: "Imko Reinders, die zeker geen vernieuwer is geweest, heeft toch binnen zijn naturalisme een eigen stijl weten te ontwikkelen, die blijk geeft van een boeiende persoonlijkheid”. 

De Gecombineerde, 30-12-1967

Imko Reinders is op 89-jarige leeftijd overleden in oktober 1972 en hij ligt begraven op de Nieuwe Begraafplaats Wijkamplan in Baarn. 

Als postume huldiging hielden van 16 tot 22 maart 1973 in de raadzaal van het Leerdamse gemeentehuis enkele vrienden van de heer Reinders, met medewerking van het gemeentebestuur van Leerdam, een tentoonstelling van uitsluitend, van en uit de omgeving van Leerdam geschilderde, schilderijen van de heer Reinders. 

De krant berichtte: ”De schilderijen zijn voor deze tentoonstelling beschikbaar gesteld door tientallen bekenden van de heer Reinders en inwoners van Leerdam. Enkele bekende schilderijen zijn onder meer: het Hofje van mevrouw Van Aerden, de Zuidwal en het gezicht op Leerdam. Verder heeft de heer Reinders ook enkele bekende Leerdammers geschilderd”. 

Hiervan hingen onder meer in de raadzaal: oud-kapitein van de Leerdamse boot, de heer De Keyzer en de melkman Klaas Versluis. Ook hing er een zelfportret van Reinders. Dit zelfportret zou nog tweemaal het nieuws halen, en helaas om de reden dat het vermist was geraakt vanuit het Emmahuis.

De Gecombineerde,15-3-1973




Maandenlang hield het verdwenen zelfportret van Reinders uit het Emmahuis de gemoederen van vele Leerdammers en columnist 'Habitant' bezig: 

De Gecombineerde MN, 9-12-1982

De Gecombineerde MN, 26-2-1983

De Gecombineerde MN, 13-8-1983

In 2021 hingen er verschillende werken van Imko Reinders geëxposeerd bij de tentoonstelling "Oud-Leerdam" in De Kunstplaaats aan de Markt 7 te Leerdam.

Bronnen: 

• Amsterdamse School Platform Wendingen: Imko Reinders
• Art Deco architectuur in de Alblasserwaard, Krimpenerwaard, Vijfheerenlanden, Jeanette Versluis-van Eck, pag. 68
• Beeldbank Leerdam: Imko Reinders
• Bewaarde Schoonheid, het cultureel erfgoed van de gemeente Leerdam, Teunis Blom, pag. 126
• Biografie van Jan de Graaf, gemaakt voor expositie 1973 in de Leerdamse Raadhuis, met dank aan kleindochter Margot Reinders (expositie catalogus/biografie)
• Comfortabel leven in een noodslachthuis, Levien Vermeer, AD Rivierenland, https://lisettevandepavoordt.wordpress.com/2012/09/24/bijzonder-wonen-in-rivierenland/regionaal-4/ 
• Digibron
• Krantenknipsels via de heer J. Temminck
• Kunstveiling.nl: Imko Reinders
• Monumenten.nl: Noordwal 16
• RKD, Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis: Imko Reinders
• Weblogzwolle.nl 

Muziektent als tempel van den arbeid in Leerdam (1935)

Tijdens de crisisjaren '30 hadden veel Leerdammers hun baan verloren. In de werkplaats van Glasfabriek 'De Hoop' was een timmerwerkplaats ingericht waar de werkloze mannen gebruiksvoorwerpen als stoven, stoelen, vuilnisbakken en 'kleerenrekken' konden maken. Maar dat werd eentonig en ze wilden graag iets anders, iets groters, iets mooiers!

De oude muziektent van Leerdam - die al sinds 1898 vlakbij het station stond - was waarschijnlijk al tijden buiten gebruik.

De Leerdammer, 24-8-1898

De muziektent gemaakt in 1911 had een vaste plek achter Hotel Kemp en zal niet meer in al te beste staat zijn geweest:

De Leerdammer, 25-3-1911

 

De Leerdammer, 27-5-1911

De Leerdammer, 3-6-1911

En dus ontstond een plan een nieuwe, verplaatsbare muziektent te maken. Imko Reinders, gemeente-architect van Leerdam, maakte een ontwerp. Vervolgens gingen de 'werkloozen' aan de slag en na een jaar werken was daar de opening op 31 mei 1935.

De muziektent stond opgesteld op het 'plein bij school III" (Veltmeijerschool). T. de Jong, voorzitter van het werklozen comité sprak de genodigden toe. Daarna sprak burgemeester Mees een woordje en door muziekvereniging Kunstliefde & Vriendschap werd de opening opgeluisterd.

De 5 Rivieren, 1-6-1935

Het verslag van de opening van de “muziektent in haar schoone lijnen en teere kleuren" werd geplaatst in de krant 'De 5 Rivieren' van 3 juni 1935. In de krant van 1 juni was de foto van de muziektent, gemaakt door fotograaf Lemmen, afgedrukt.

In de beeldbank van de Historische Vereniging van Leerdam ontdekte ik een foto van dezelfde muziektent inclusief dak:

De 5 Rivieren, 3-6-1935

Ondertussen in Asperen...

De Leerdammer, 30-1-1935

"Leven is arbeid".

In de teksten lees je verwijzingen naar het gedachtengoed van Wiardi Beckman:

De Leerdammer, 5-6-1935

De Leerdammer, 5-6-1935

In dezelfde krant stond ook nog dit bericht:

Tja!

Bron:

Diverse krantenartikelen, genoemd hierboven

Feestelijke inwijding van de Leerdamse Hoogstraat (1934)

In Leerdam is lang uitgezien naar de renovatie van de Hoogstraat. Er staat een uitgebreid verslag in De Leerdammer van de inwijding:

"Wat was.

We verplaatsen ons een 15 jaar terug. Honderden en honderden menschen op de Hoogstraat, vrouwen, mannen en kinderen, allen druk in de weer, wagens, manden, alles wat aarde kon bevatten, was aangegrepen. Onheilspellend klotste het water tegen de noodkeering, die op de Hoogstraat was opgeslagen. 5 Voet stond het water tegen de waterkeering en nog altijd waste het water. Zou ze het houden. Vol vrees ging men den bangen nacht tegemoet, alles, wat handen had, was bezig om de stad voor overstrooming te bewaren, en alleen aan de doorbraak te Kedichem was het te danken, dat Leerdam gered werd. En de Hoogstraat-bewoners juichten. Zij hadden ’t hard te verantwoorden gehad, maar hun straat had het gehouden. Tientallen van jaren bleef de Hoogstraat met zijn putten, zijn bestrating met kuilen, zijn smalle oneffen trottoirs. Steeds dringender werd de roep om verbetering en er kon de laatste jaren geen gemeentebegrooting aangenomen worden, of de Hoogstraat kwam aan de orde. En eindelijk kwam het zoover.

Wat is.

Weken is men bezig geweest, om de straat te maken tot één van de mooiste van de stad. Danzij de medewerking van het Hoogheemraadschap is men geslaagd aan den ondragelijken toestand een einde te maken. Met technisch doorzicht navolgenswaardige voortvarendheid en onderlinge samenwerking heeft men iets tot stand gebracht, wat vooral in deze crisistijden er zijn mag. Was het wonder, dat de pas opgerichte buurtvereniging meende, dat het feit op eenigszins feestelijke wijze moest ingezet worden. Er werd gewikt en gewogen en men was er. Eerepoorten zouden worden opgericht, electrische verlichting, vlaggen, wimpels, muziek moest er zijn. En het was er. Jammer was het, dat de regen als spel breker optrad en enkele dingen daardoor mislukten. “Kunstliefde en Vriendschap” speelde, ondanks alles, er lustig op los; de afzetting van het gereserveerde gedeelte, waarop we o.m. opmerkten burgemeester, wethouder, enkele raadsleden, leden van andere buurtcommissies enz, was o.i. niet heelemaal voldoende.

De heer v. Kralingen, voorzitter van de buurtcommissie Hoogstraat, nam nu het woord en sprak nu ongeveer als volgt: Geachte Burgemeester en Wethouders en verdere medeburgers van Leerdam. Het was mij opgedragen, allereerst een kort woord tot u te spreken. Wanneer ik een onderwerp moest inleiden over de Hoogstraat, dan zou ik als titel nemen “Wat was, wat is, en wat worden zal”.

Hoe onze Hoogstraat was, is ons allen bekend, iedereen ontweek onze straat, wat zeer nadeelig werkte op den stand van zaken van ons, winkeliers. Jaar in jaar uit zagen wij reikhalzend uit of we soms een lichtpunt konden ontdekken, maar dan stuitte het weer af op verschillende aangelegenheden. Maar een bekend spreekwoord “na lijden komt verblijden” kon hier eindelijk in toepassing worden gebracht. Toen dan het tijdstip aanbrak kwamen weer bezwaren naar voren. Zou het wel klaar komen voor de a.s. feestdagen? Maar mede door activiteit van U, geachte Burgemeester, en door de tactvolle leiding van onzen gemeente-architect, werden wij verblijd met de verzekering, dat alles op tijd klaar komt, en nu zie eens, wat zij is. Het is een straat geworden, die wel in plaats van Hoogstraat, Hoofdstraat kan genoemd worden. Eer woord van dank aan U, Edelachtbare heeren, is hier zeer zeker op zijn plaats. Ik meen te mogen aannemen, de tolk van alle Hoogstraat-bewoners te mogen zijn, wanneer ik zeg verheugd te zijn. Wij zijn werkelijk trotsch er op, thans te mogen constateeren, dat het wel de mooiste straat van Leerdam genoemd kan worden. En wanneer de gemeentelijke financiën het toelaten, dan geloof ik wel, dat er nog electrische lantaarns zullen komen ook. Deze nieuwe straat zal zeker er toe bijdragen, dat de winkelstand er door verbeterd wordt en doe ik een beroep op alle burgers van Leerdam, ook de Hoogstraat weer op te nemen in de rij van wandelwegen, waarvoor bij voorbaat onzen dank. Alvorens ik het woord geef aan onzen Burgemeester, wil ik eerst onzen dank uitspreken, aan allen, die mede hebben gewerkt tot welslagen van dezen avond, die gewerkt hebben aan de versiering en een woord van dank aan de muzikanten, die bereidwillig waren óm ons te vergasten met hun muzikale medewerking. Ook rest mij nog eer woord van dank aan de heeren Van Meeuwen en Den Ouden, die gezorgd hebben, dat de gelden binnen kwamen, En dan heb ik nog even een mededeeling te doen aan de werklooze arbeiders, die gewerkt hebben aan de Hoogstraat, dat hun bij den heer De Kruif een verrassing wacht, hetwelk hedenavond 8 uur kan worden afgehaald. En thans is het oogenblik daar en geef ik het woord aan onzen burgemeester, die zijn openingswoord hoopt te spreken en de straat officiëel te openen met het doorknippen van het lint. Zij, die na de opening nog een woord wenschen te spreken, geef ik daarna gaarne het woord.

De burgemeester, het woord verkrijgende, bracht dank aan het Hoogheemraadschap, prees de goede verstandhouding van de Hoogstraatbewoners met de arbeiders van de nieuwe straat, welke ze steeds van de noodige bakjes koffie en thee voorzagen en wees op de verschillende moeilijkheden, welke overwonnen moesten worden en bracht hulde aan den gemeente-architect (den heer Reinders). Hij herinnerde eraan, dat de bewoners, toen de straat nog zoo slecht was, niet graag hun straatbelasting opbrachten, maar hij was er van overtuigd, dat men het graag zou doen, nu men zoo'n mooie straat ze kregen had. (Gelach). Hij hoopte, dat de andere burgers nu zooveel burgerzin zouden toonen, om de Hoogstraat weer in hun wandeling op te nemen en de winkels te begunstigen.

Het dochtertje van den heer Van Kralingen bood nu op een kussen een schaar aan, waarmee de burgemeester het oranjelint doorknipte. Fanfares van de muziek, het electrisch licht floepte aan en de menigte juichte.

De heer De Groot sprak nu namens de buurtcommissie Spoorstraat en namens de middenstand. Hij hoopte, dat het voor de winkeliers een succes zou worden. In dezelfde bewoordingen sprak de voorzitter van de Oranjevereeniging.

De muziek maakte nu een rondwandeling door enkele straten. De Hoogstraat was keurig versierd. We noemen bijzondere versieringen van de E.L.W.I, de Radiocentrale, Brijder, de Gasthuissteeg met in flonkerende lichtjes het wapen van Leerdam, terwijl de winkeliers hun best gedaan hadden, hun etalages smaakvol te versieren. De werklooze arbeiders, die aan de Hoogstraat gewerkt hadden, trokken naar slager De Kruijf, waar ze vanwege de buurtcommissie elk een worst en een flink stuk spek kregen. De officieele personen gebruikten den eerewijn en het bleef nog lang druk op de Hoogstraat.

Wat worden zal.
Dat is de vraag, die nu de Hoogstraatbewoners bezighoudt. Ze hebben thans een straat, waar men niet bang behoeft te zijn ziijn teenen te stooten, de trottoirs zijn zonder hindernissen, de winkels en zaken zijn allen er op uit om elk wat wils te bieden. Ze vreezen nu geen angstige nachten meer, b.v. overstrooming; ze hebben niet meer te mopperen over slechte bestrating, maar ze verwachten nu van hun medeburgers een bezoek aan de Hoogstraat, een bezoek aan hun zaken en een weer opneming in het doorgaand wandelverkeer.
We wenschen hun dit van harte toe."

Bron: De Leerdammer,  8-12-1934

Feest op de Hoogstraat.
Deze foto werd genomen tijdens de herdenkingsfeesten in 1923, dus wat eerder. De stad werd toen op veel plaatsen versierd.
"Links, met fiets, H. Verhoef en naast hem, eveneens met fiets, G. van Hoogdalem met zijn zuster Johanna op de stang."
De zesde persoon van links - in donker pak met hoed - is vermoedelijk slager Arie de Kruijf sr. 
Links de brievenbus voor het Varsseveld kantoor, nu het Argentijns restaurant 'La Stancia'.
Bron foto en citaat: Beeldbank Historische Vereniging Leerdam. 

De Leerdammer, 1-12-1934

Slager Arie de Kruijf werd nog speciaal bedankt in De Leerdammer van 8-12-1934

Volgens De Leerdammer van 8-12-1934 beleefde de Hoogstraat erna gezellige dagen rond het Sint Nicolaas.
Al berichtte dezelfde krant ook over een "ontwijdende inwijder" die te diep in het glaasje had gekeken:

Bronnen:

• Diverse krantenberichten, hierboven genoemd
• Leerdam in oude ansichten, deel 2, T.A. Blom, foto 138