De gebroeders Verweij: een leven vol glas (1887-1927)

Op maandag 15 augustus 1887 zetten de broers Hendrik (14) en Koen (12) voor het eerst voet in de Leerdamse glasblazerij. Dertien jaar eerder was het bekende Kinderwetje van Van Houten ingevoerd, de eerste sociale wet in Nederland. Die verbood kinderen onder de 12 om te werken in fabrieken, waardoor Hendrik en Koen precies op de grens van wat mocht aan de slag konden.

Gezicht van een dertienjarige (onbekende) jongen
na vier maanden aan de oven (9x7 cm; fotograaf onbekend). 
Fotocollectie Arbeidsinspectie, Glasfabriek Leerdam. 
Inventarisnummer 238, Nationaal Archief.

Hoewel het Kinderwetje van 1874 een eerste stap was, veranderde er nog weinig voor jongens als de broers Verweij. In 1901 kwam er de Leerplichtwet, die kinderen van 6 tot 12 verplichtte naar school te gaan. 

Het Nieuws, 1907, pag. 168

In 1919 volgde een grote stap: de Arbeidswet. Kinderen onder de 14 mochten toen niet meer werken in fabrieken en jongeren boven de 14 kregen een werkdag van maximaal 8 uur. Ook werd er voor het eerst controle ingesteld, en nachtarbeid en werk op zondag verboden.

Voor Hendrik en Koen kwamen die verbeteringen te laat. Tegen de tijd dat deze wet van kracht werd, hadden ze er al tientallen jaren op zitten.

In 1927 vieren de broers hun 40-jarig werkjubileum bij de Glasfabriek. Een krantenbericht laat hun toewijding en vakmanschap zien, in een tijdperk dat hard werken op jonge leeftijd de norm was.

De Leerdammer, 13-8-1927

    

De Leerdammer, 13-8-1927

    

    

Hendrik Verweij was geboren op 10 augustus 1873 in Asperen, als zoon van Johannes Verweij en Christina van Sas. Hij overleed op 5 juli 1950 in Leerdam, op 76-jarige leeftijd. Hendrik was getrouwd met Annigje Vermeulen (1874–1953), met wie hij drie kinderen kreeg.

Koen Verweij, zijn jongere broer, werd geboren op 14 juli 1875, eveneens in Asperen. Hij overleed op 17 maart 1939 in Leerdam, 63 jaar oud. Koen was getrouwd met Wilhelmina Hoeke (1866–1905) en zij woonden aan de Nieuwenhuijzenstraat 38. Samen kregen zij zeven kinderen, van wie er drie op jonge leeftijd overleden. Na het overlijden van Wilhelmina hertrouwde Koen met Huibertje Meijdam (1876–1936), zelf ook weduwe. Uit dit tweede huwelijk werden nog drie kinderen geboren, van wie één zoontje jong overleed. 

Bronnen:

• Bevolkingsregister Leerdam 1897-1920: Hendrik Verweij
• Bevolkingsregister Leerdam 1897-1920: Koen Verweij
• Bovengenoemde krantenberichten
• Illustraties via Facebook pagina 'Oud-Leerdam' 
• Wiewaswie.nl