De Onafhankelijkheidsviering op 17 september 1913 in Leerdam

juni 26, 2025

In het najaar van 1913 vierde Nederland het eeuwfeest van zijn onafhankelijkheid. Daarbij werd herdacht hoe in november 1813 een einde kwam aan de Franse bezetting, toen geallieerde troepen het land binnentrokken en de Fransen verdreven. Ook in Leerdam werd dit jubileum uitbundig gevierd. In het stadje verschenen erebogen, de straten waren rijkelijk versierd met slingers, bloemen en lampions, en overal heerste een feestelijke sfeer.

Veel van wat we weten over deze festiviteiten is ontleend aan berichten uit De Leerdammer en De Vijfheerenlanden.

Overigens vierde men in 1913 niet honderd jaar koninkrijk, want dat bestond toen nog niet in de vorm die we nu kennen. Op 21 november 1813 werd eerst het Soevereine Vorstendom der Verenigde Nederlanden uitgeroepen, met Willem Frederik van Oranje-Nassau als vorst – nog geen koning. Pas in 1815 werd hij koning Willem I en ontstond het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, dat ook België en Luxemburg omvatte. Toen België zich in 1830 afscheidde, verdween het woord "verenigd" weer uit de naam van het land.

De stad Leerdam vierde op woensdag 17 september 1913 op feestelijke wijze het honderdjarig jubileum van de Nederlandse onafhankelijkheid. De festiviteiten begonnen al vroeg in de ochtend met reveille en vlagvertoon. De stad was rijkelijk versierd met erebogen, vlaggen, bloemen en lampions.

Programma en activiteiten:

Officiële start: Om 7 uur vond het reveil plaats met daarna een optocht en onthaal van de schoolkinderen.

Kinderspelen en wedstrijden: Vanaf 11.30 uur waren er sportwedstrijden op het stationsplein gehouden, zoals hardlopen en touwtrekken, met deelname van volwassenen en jeugd uit Leerdam en omliggende dorpen. Er was een kleppermars, begeleid door muziek. Om 12 uur werden de bejaarden van de werkinrichting ontvangen.

Historische optocht: Vanaf 14.00 uur trok een optocht door de binnenstad, met daarin een historisch tableau vivant waarin de gebeurtenissen van 1813 werden uitgebeeld. De intocht van Willem Frederik (de latere koning Willem I) in Amsterdam vond plaats op 2 december 1813. Dit moment markeerde de terugkeer van het Huis van Oranje na de Franse tijd en de benoeming van Willem Frederik tot soeverein vorst.

In Leerdam bestond de optocht uit twaalf voorname "Amsterdammers" als erewacht, gevolgd door een rijtuig met vijf paarden, waarin onder anderen de "Prins" zat. Op de bok zat een koetsier, en op drie van de paarden reed een ruiter mee. Daarna volgden een "admiraal" met een aantal "officieren", het stedelijk "bestuur" met de "burgemeester", en een "generaal" met drie "officieren" in een rijtuig getrokken door twee paarden. Vervolgens kwam een "majoor" met 24 "Kozakken" te paard, enkele "cavaleristen" en tot slot twee wagens met daarop de "9 Provinciën" en de "Nederlandse Maagd". De Nederlandse maagd staat symbool voor de herwonnen vrijheid.

Avondprogramma: De avond werd tussen 20 en 22 uur opgeluisterd door muziek en werd afgesloten met een fakkeloptocht en vuurwerk.

Ook op de donderdag erna werd er nog een spontane oudhollandse optocht georganiseerd die besloten werd met vuurwerk en muziek op de Markt.

De krant verslaat het hele programma dat goed was georganiseerd en druk bezocht. Er was een bijzondere rol weggelegd voor schoolkinderen en muziekgezelschappen..

De feestelijke stemming werd door de hele stad gevoeld. Het was alleen erg jammer dat door de regen de lampionnen verregend waren geraakt.