Cornelis Voogd, geneesheer en arts in Leerdam (1886-1915)

Cornelis Voogd zag het levenslicht op 8 september 1855 te Utrecht. Als zoon van een drogist volgde hij een opleiding tot medicus in Utrecht. Hij werd vanwege broederdienst vrijgesteld van militaire dienstplicht. In 1885 vertrok hij uit vanuit Utrecht naar Vleuten. 

Op 16 maart 1886 wordt 'medisch student' Cornelis Voogd in de gemeente Leerdam ingeschreven. Hij gaat in Leerdam werken als apotheker en assistent bij de Leerdamse huisarts Schomper. Daar zal hij diens dochter Naat hebben leren kennen.

Magdalena Johanna Sara Susanna (Naatje) Schomper, geboren op 16 nov. te 1858 te Leerdam had een opleiding tot assistent-apotheker gedaan. 

Op 6 augustus 1886 vond hun huwelijk plaats. 

In de beeldbank van de Historische Vereniging staan prachtige oude foto’s van een fotoalbum uit de nalatenschap Schomper-Hondius.

   

  

Links op de foto: Cornelis Voogd. Rechts zijn ega Naatje Schomper. 

Het nieuws van de dag, 24-7-1886

Cornelis en Magdalena wonen tussen 1880 en 1896 in bij (schoon)ouders Schomper op de Hoogstraat. Later gaan ze wonen aan de Spoorstraat, op de hoek met de Meent.

De Vijfheerenlanden, 14-1-1891

De Vijfheerenlanden, 2-6-1894

In september 1894 staat het huis van dokter Voogd uitgebreid op de gemeentelijke agenda. Aan de orde is het verzoek van dokter Voogd om een stuk gemeentegrond, grenzend aan zijn woning, aan te kopen met het doel daarop een apotheek te bouwen - op de begane grond, dit in verband met de gezondheid van zijn vrouw. Na een langdurige discussie — waarin met name werd gesproken over de vraag of dit wel wenselijk is met het oog op de inrichting van de Meent en het mogelijke verdwijnen van ruimte voor een voetpad langs die weg — stelt de heer Burgers voor om het stuk grond niet te verkopen, maar in plaats daarvan te verhuren voor onbepaalde tijd. Dit onder de voorwaarde dat er daadwerkelijk een apotheek op wordt gebouwd en dat de huur automatisch eindigt zodra het gebouw niet langer als apotheek wordt gebruikt, bijvoorbeeld bij overlijden of vertrek van de heer Voogd. Het voorstel wordt aangenomen.

Op deze foto in de beeldbank is de aanbouw zichtbaar: apotheek.

De Leerdammer, 22-9-1894

Begin 1898 moet Cornelis Voogd zijn praktijk ongeveer een maand lang laten liggen, hij is ernstig ziek door influenza. Schoonvader dokter Schomper neemt zijn praktijk waar.

Als in 1901 en 1902 'wonderdokter' Van Bijsterveld Leerdam bezoekt, waarschuwt Cornelis Voogd voor de gevolgen van deze kwakzalverij voor zijn patiënten. 

De Leerdammer, 31-5-1902

De Leerdammer, 27-7-1904

De Leerdammer, 17-6-1905

Van Stad en Graafschap Leerdam HVL 29e jaargang nr 1 maart 2010

Als dokter Voogd 25 jaar arts is, krijgt hij een schilderij van Ludwig W.R. Wenkebach, 'Gezicht op Leerdam' aangeboden. De vlaggen hangen die dag uit bij veel Leerdammers. 

Dokter Cornelis Voogd is jarenlang gemeenteraadslid, vanaf 1896 tot 1915. Hij zet zich in voor goed drinkwater voor Leerdam. Ook was hij ambtenaar van de burgerlijke stand. Rond de periode van de Eerste Wereldoorlog was hij secretaris van het Rode Kruis, waarvoor hij het kruis van verdienste ontving.

Maar waar dokter Voogd vooral om zou worden gewaardeerd, is zijn jarenlange onvermoeibare inzet voor komst van het Leerdamse ziekenhuis. Dokter Voogd vertelde dat hij getroffen was door het lijden van een ernstig ziek kind in een krotwoning en zich vanaf dat moment had ingezet voor verbetering.  

Dokter Voogd zette collectes op touw, bewoog verenigingen uitvoeringen te geven, hield tombola’s, enz. Het is niet verwonderlijk dat zijn portret in de hal van het ziekenhuis een plaats kreeg. 

Op 1 oktober 1915 vertrekt het echtpaar Voogd naar Arnhem, naar de Van Pallandtstraat 67. Dokter Voogd werd opgevolgd door dokter Holweg, arts te Arkel.

De Leerdammer, 2-10-1915

Toen Voogds levenswerk, het Leerdamse ziekenhuis, in 1916 dan eindelijk werd geopend, was Cornelis Voogd daarbij aanwezig en hield een toespraak.

Staand voor het ziekenhuis in 1916 (v.l.n.r.): dokter Bauer, de heer Cochius, dokter Holweg, de heer Sterk, dokter Le Comte en de heer Leendert Antonie Burgers (in kapiteinsuniform). Zittend (v.l.n.r.): N.N., mevrouw Voogd-Schomper, burgemeester Mees, N.N. en dokter Voogd. Bron: Beeldbank HVL

Nieuwe Rotterdamsche Courant, 16-7-1916

Op 10 juni 1932 overlijdt Cornelis Voogd op de leeftijd van 76 jaar te Nijmegen, waar het echtpaar inmiddels was gaan wonen. 

Alg. Handelsblad, 13-06-1932

De Leerdammer, 15-6-1932

De Leerdammer, 18-6-1932

De begrafenis van dokter Cornelis Voogd vindt plaats in Leerdam en wordt uitgebreid weergegeven in de lokale krant:

De Leerdammer, 18-6-1932

De Leerdammer, 29-6-1932

Drie maanden na zijn overlijden wordt bij het ziekenhuis een monument ter nagedachtenis aan dokter Voogd onthuld. Het monument is een ontwerp van Adrianus Remiëns (1809-1972) uit Blaricum. 

In dit artikel staat een overzicht van zijn werkzaamheden en verdiensten:

De Leerdammer, 10-9-1932

De Telegraaf, 9-9-1932

 

Een paar jaar na de dood van haar man keert weduwe Magdalena in 1939 vanaf het adres Javalaan 85 in Nijmegen terug naar Leerdam, naar de Meent 3. 

In de oorlogsmemoires van Cornelis (Kees) van Donselaar komt de weduwe van dokter Voogd voor: 

"Op een gegeven moment moest ook al het koperwerk worden ingeleverd voor de Duitse oorlogsindustrie. De meeste mensen deden dat natuurlijk niet. M’n vader werkte in de avonduren vaak bij de weduwe van dokter Voogd in de Meent. Dokter Voogd was de oprichter van het ziekenhuis in Leerdam. Mevrouw Voogd was tamelijk rijk voor onze begrippen en had veel koperwerk, omdat zij dat koper natuurlijk niet in huis kon houden mocht mijn vader dat meenemen. In de loop van de tijd is dat echter allemaal verloren gegaan. Mevrouw is al lang overleden. Deze vrouw gebruikte al voor de oorlog al opium. Ze had m’n vader verteld dat ze dan zulke mooie dromen kreeg. Zelf had ze nog Latijn geleerd op hoge leeftijd omdat ze geloofde dat ze na de dood in de hemel terecht zou komen, alwaar alleen Latijn werd gesproken. Ze woonde in de Meent en had een paar van die grote rood met witte katten, voor welke m’n vader een grote kooi had moeten maken."

Op 16 februari 1946 overleed Magdalena Johanna Sara Susanna Voogd-Schomper op 87-jarige leeftijd.

De Voorlichter, 26-3-1946

Het dr. Voogdplein met daarop het monument (daarheen verplaatst vanaf de voormalige ziekenhuis-locatie) herinnert ons nog altijd aan dokter Voogd. 

Bronnen:

• Bevolkingsregister 1897-1920: https://www.familysearch.org/ark:/61903/3:1:3QSQ-G9Q6-88ZJ?i=640&cc=2018408
• "De straat | Dr. C. Voogdplein" in: Van Stad en Graafschap Leerdam, HVL, 41e jaargang nr 118, juni 2022
• Diverse krantenberichten, hierboven genoemd
• Gent, P.M. van, Leerdam door de eeuwen heen, pag. 528 en 542
• Oorlogsverslag van Cornelis van Donselaar, Historische Vereniging Leerdam, gepubliceerd in Van Stad en Graafschap Leerdam, HVL, 33e jaargang nr 102, maart 2014