Schilder Ludwig Willem Reymert Wenckebach en zijn relatie met Leerdam (1860-1937)

Deze ets is misschien wel de meest bekende prent van Leerdam geworden. De originele ets is 18,8 cm. x 31,7 cm. en in bezit van het Rijksmuseum:















Het werk is gemaakt door Ludwig Willem Reymert (Willem) Wenckebach, heeft als titel 'De haven te Leerdam’ en is gemaakt in 1899.  

Duidelijk is te zien  dat de woontorens van de Zuidwal met hun voeten in het water stonden. Tot 1915 was dit het geval.  

Als we goed kijken op de foto van het krantenknipsel hierboven, zien we in het atelier van Wenkebach, het bijbehorende schilderij op de schildersezel staan!

Wenckebach heeft een serie etsen gemaakt om te laten verwerken in een kalender. De ‘Haven Leerdam’ zat verwerkt in deze serie. De prent is daardoor niet alleen in Leerdam, maar ook daarbuiten heel bekend geraakt. De kalenderplaat zal vermoedelijk ook vaak zijn ingelijst en opgehangen in Leerdamse huiskamers. 

Ludwig Willem Reymert Wenckebach ('s-Gravenhage, 12 januari 1860 – Santpoort, 25 juni 1937), ook bekend als Willem Wenckebach, was een Nederlands kunstschilder, illustrator, boekbandontwerper en graficus. 

Zijn vader was Eduard Wenckebach, een grondlegger van de Nederlandse telegrafie, zijn moeder was Maria Geertruida Elisabeth Cornelissen. Willem Wenckebach was een broer van de Nederlandse arts Karel Frederik Wenckebach en van de directeur Staatsmijnen Henri Johan Eduard. Ook was hij oom en leermeester van de beeldhouwer en kunstschilder Oswald Wenckebach. 

Willem Wenckebach volgde aanvankelijk een opleiding voor tuinarchitect aan de Tuinbouwschool Linnaeus in Amsterdam, waarna hij in 1878 naar Utrecht vertrok om leerling te worden van de Utrechtse schilder D.P. van Lokhorst en van de zeeschilder Jacob Eduard van Heemskerck van Beest. Als jong veelbelovend kunstenaar verwierf hij een Koninklijke Subsidie, wat hem in staat stelde om van 1880-1884 naar Parijs te gaan. Terug in Utrecht werd hij lid van het Genootschap Kunstliefde, waar hij bevriend raakte Anthon van Rappart. Met hem trok Wenckebach erop uit om en plain air te schilderen, onder andere op Terschelling en in Drenthe. In 1886 zegden beiden hun lidmaatschap van het behoudende Genootschap Kunstliefde op na een conflict over onder meer het tekenen van vrouwelijk naakt. Via Anthon leerde Willem Wenckebach ook Vincent van Gogh kennen, op wiens aanraden Wenckebach zich een tijdje in het toentertijd bij kunstenaars geliefde Brabantse Heeze zou vestigen. Behalve met Anthon van Rappard was Wenckebach bevriend met Hendrik Petrus Berlage en Antoon Derkinderen. 

Zoals zoveel kunstenaars in zijn tijd maakte hij zowel toegepast als vrij werk. Met zijn toegepast werk werd Willem Wenckebach een van de bekendste en meest productieve illustratoren en grafisch vormgevers van zijn tijd. Hij is vooral bekend gebleven door zijn aquarellen, in een impressionistische, kleurrijke stijl, voor de Verkade-albums van Jac. P. Thijsse. In Amsterdam is Wenckebach ook bekend gebleven door de vele pentekeningen die hij van 1898-1907 van het oude Amsterdam maakte. 

Behalve tekenaar en schilder was Willem Wenckebach ook een gevraagd boekband-ontwerper. Wenckebach was dus een echte all-round illustrator. Toch bleef Willem Wenckebach schilderen, vooral landschappen, die hij exposeerde bij Arti et Amicitiae, waarvan hij in 1889 lid was geworden.

Vanaf 1910 had hij ook regelmatig solo-exposities bij kunsthandels. Zijn schilderijen verkochten daar zo goed, dat hij in 1917 stopte met illustreren om zich weer volledig op het schilderen toe te leggen. Willem Wenckebach gaf ook les aan aan de Kunstnijverheidsschool te Haarlem. 

Wenckebach tekende en schilderde voornamelijk in de stijl van de Haagse school. Hij schilderde veel van zijn landschapsschilderijen in de buurt van Wolfheze, in Drenthe of in de Hollandse duinen (vaak bij Schoorl en op Texel).

Algemeen Dagblad, 27-11-1940


























Wat is toch de reden dat deze Haags/Amsterdamse schilder, uitgerekend diverse werken in Leerdam en omgeving heeft gemaakt? 

Die vraag wordt meteen beantwoord door deze advertentie:

Het nieuws van den dag : kleine courant, 01-05-1898












Via deze advertentie in de krant laat Willem Wenckebach weten van zijn huwelijk, gesloten in Leerdam, met Anna Geertruida van Voorthuijsen (1868-1949).

Zij was een dochter van het Leerdamse echtpaar Cornelis Jan van Voorthuijsen en Magelina Maria Droogleever. Geertruida's opa Jan Antonie van Eyk van Voorthuijsen was predikant geweest in Leerdam, haar oma Anna Geertruida Schalij trouwde op 18-jarige leeftijd met hem. 

Waarschijnlijk was dit ook de reden van zijn diverse schilderijen en tekeningen uit Leerdam en omgeving. Wenckebach was vast regelmatig op bezoek bij zijn schoonfamilie en kende daardoor de omgeving van Leerdam.  


Het Nieuws van de dag, 1-8-1905






Er zijn nog meer werken in de regio Leerdam geschilderd, zo maken we op uit bijvoorbeeld het Bloemendaalsch Weekblad in 1910 en het tijdschrift De Kunst uit 1913.

Bron: Stedelijk Museum Amsterdam


Een citaat hieruit: "De verborgen kracht ook in het oude stadje, waar huizen en gebouwen elkaar stevig schijnen bijeen te hou-en, er omheen een warm, wit muurtje en een er boven uitstekend gebouw met een zacht, in-blauw dak, en dat al te zaam in mooie, zachte afsluiting tegen de helder lucht. Dat is Leerdam, een stadje, waar niemand komt als hij er niet wezen moet. Het is mooi aan de rivier De Linge. Wenckebach ziet die streek met pleizier, ze is behagelijk voor zijn schildersoog."




Zie ook dit werk van Wenckebach verkocht door ArtNet: A view of Leerdam, 1912

En een werk verkocht door Kunsthandel Simonis & Buunk: De rivier de Linge bij Leerdam


Leerdams bekende huisarts de heer Cornelis Voogd kreeg bij zijn 25-jarig jubileum in 1911 een schilderij van Wenckebach aangeboden. 



Het nieuws van den dag: kleine courant, 23-03-1911







@Heidi Timmer


Bronnen: 

  • Rijksmuseum: http://hdl.handle.net/10934/RM0001.COLLECT.220371
  • De Maasbode van 30-07-1905
  • Het nieuws van den dag : kleine courant, 01-08-1905, de Vierjaarlijksche te Arnhem
  • Het nieuws van den dag : kleine courant, 27-02-1913
  • Algemeen Handelsblad, 08-12-1933
  • Haagsche courant, 28-06-1939
  • Het nieuws van den dag : kleine courant, 01-05-1898 (trouwadvertentie)
  • Het nieuws van den dag : kleine courant, 23-03-1911 (dr. Voogd)

Reacties

Populaire posts van deze blog

Pel Marinus van Gent (1894-1949), geschiedenisschrijver van Leerdam

Bernard Johan ter Haar, grondlegger van de NV Ter Haar en Schuijt (1866-1934)

De katholieke kerk (Kerk van de H. Maria Onbevlekt Ontvangen) en begraafplaats (Sint Barbara) in Leerdam