Graan- en veevoederhandelaars Kruijt in Leerdam (1893)
Binnenkort zal “'t Kruythof” gesloopt worden, las ik in een verleende vergunning door Waterschap Rivierenland. Het huis met de naam '‘t Kruythof’ is gebouwd in 1958 (niet te verwarren met de vroeg 19e-eeuwse boerderij “Kruithof” aan de Diefdijk 45). Het ligt prominent naast de ingang van het stadscentrum, in de berm van de Lingedijk.
Eigenaar van "'t Kruythof" was de familie Kruijt, zij waren drie generaties lang graan- en veevoederhandelaars in Leerdam.
De grote graansilo van de firma Kruijt, gelegen achter het huis, was jaren beeldbepalend voor Leerdam. Die graansilo was er overigens niet vanzelf gekomen. Pieter Engelbertus Kruijt wilde een graansilo plaatsen voor zijn bedrijf, maar de gemeente verleende geen vergunning, het zou te ontsierend zijn voor de aanblik van Leerdam. P.E. Kruijt schreef een bezwaarschrift aan de Gedupeteerde Staten, zonder het beoogde effect.
 |
| De Leerdammer, 14-12-1939 |
Cornelis (Cor) Kruijt (1861-1936, dit is zijn portret) was de vader van P.E. Kruijt. Hij was geboren in Ameide als zoon van een broodbakker en vestigde zijn handel in Leerdam rond 1891. Van zijn 5 broers worden er vier bakker of graanhandelaar.
Hij was gehuwd met Ruberta Helleman (1876-1923). Hun oudste zoon Andries overleed op 11-jarige leeftijd en hun oudste dochter Klaziena werd 3 jaar. De kinderen die daarop volgden: zoons Pieter Engelbertus en Hubertus Cornelis, dochters Clasina en Pietertje Elisabeth, zoon Arie en dochter Ruberta bereikten allen de volwassen leeftijd.
Vermoedelijk is Cornelis' handel in “granen en koloniale waren” begonnen aan de Hoogstraat:
 |
| De Leerdammer, 30-12-1893 |
... en al snel daarna, in 1894, verhuisd naar de hoek Westwal/Kerkstraat (anno 2024 de locatie t.h.v. opticien Versluis):
 |
| De Vijfheerenlanden, 7-7-1894 |
 |
| Rechts het pand waar Kruijt "Granen & Koloniale waren" verkocht. Op de achtergrond de korenmolen aan de Westwal. |
 |
| Links het pand van Kruijt met een mooie gevelreclame. Rechts 't Veerhuys. |
 |
| Vanaf het Oranjeplein kijken we op het woonhuis en de winkel van de familie Kruijt. |
 |
| De Leerdammer, 24-7-1901 |
 |
| De Leerdammer, 23-3-1910 |
 |
| De Leerdammer, 25-6-1910 |
 |
| Verkiezingsposter: Cornelis Kruijt en J. Dik (gemeentearchitect) zijn verkiesbaar voor de gemeenteraad. |
In 1906 kocht Cornelis Kruijt ruim 3 hectare grond in de polder Klein Oosterwijk en het perceel 'Berenschot'. In 1907 koopt hij drie percelen land achter Loosdorp 38 van Isabella Nieuwkerk. En in 1910 koopt hij de boerderij van Abraham van der Leeden.
Ook de voormalige oude scheepswerf (woonhuis met achterhuis, scheepstimmerwerf met sleephelling, kaapstand en schuurtje tussen de Lingedijk en Linge) wordt op 6 oktober 1910 gekocht door de familie Kruijt. De vorige eigenaar was Lambertus Jacobus Schriek, de vroegere scheepsmaker.
In 1912 koopt Cornelis het winkelwoonhuis aan de Molenstraat (huidige Westwal) van Frans Bernardus van de Weteringh, koopman en slijter. Cornelis is nu eigenaar van de winkel in koloniale waren met daarbij afzonderlijk een slijterij. Ze woonden daar al eerder.
De graanmaalderij en het handelsbedrijf worden gestart achter het huis aan de Westwal (wat later de plek van de supermarkt Emté en Jumbo zou worden).
Het bezit van Cornelis Kruijt bestaat rond 1923 uit:
- het woon-winkelhuis met maalderij, pakhuizen, stal, erf en open grond aan de Kerkstraat en Westwal
- een winkelhuis aan de Westwal met erf,
- een huis met achterhuis, tuin en losplaats
- 8 arbeiderswoningen aan de Lingedijk
- 10 arbeiderswoningen aan de Jeekelsteeg
- een dubbele bouwmanswoning op Loosdorp met de grond op Loosdorp 38
- een perceel weiland aan de Parallelweg met de naam 'Berenschot'
- een perceel weiland aan de Parallelweg
- een perceel hooiland aan de Parallelweg
- een perceel bouwterrein aan de Meent
Op het laatstgenoemde bouwterrein bouwt Cornelis voor zichzelf in 1927 een huis (Meent 2), waarvan architect Joost Verhagen het ontwerp maakte.
De overige stukken verkoopt hij en ook daarop worden huizen gebouwd.
 |
| De Leerdammer, 29-1-1927 |
Vader Cornelis Kruijt overleed in 1936.
 |
De Leerdammer, 23-2-1916 |
 |
| De Leerdammer, 25-6-1936 |
 |
| Bron: CBG.nl |
 |
| De Leerdammer, 23-5-1936 |
Pieter Engelbertus (Bertus) Kruijt (1894-1977), de oudste zoon, werd rond mei 1942 gegijzeld door de Duitse bezetter. Van 4 mei 1942 tot 15 december 1942 zit hij opgesloten bij de 'civiel geïnterneerden', blok 7, kamer 1, in St. Michielsgestel. (kleinseminarie Beekvliet). Zijn vrouw zou hem eerder uit het kamp hebben gekregen vanwege het feit dat zijn nek dik werd, wat mogelijk een struma kan zijn; de kamparts zou hem snel hebben laten gaan. De meeste andere gegijzelden zaten vast tot september 1944.
P.E. Kruijt was samen met zijn broer Arie sinds het overlijden van zijn vader in 1936, eigenaar van de VOF Kruijt.
Zijn broer Arie zou na een tragisch fietsongeluk in 1962 overlijden. Arie woonde in het huis van zijn vader, aan de Meent 2, samen met zijn zus Pietertje Elisabeth en gedurende zijn 16-jarig huwelijk ook met Angenis Kemp.
 |
| Gereformeerd Gezinsblad, 3-10-1961 |
Pieter Engelbertus zelf was in 1932 gehuwd met Dirkje van Kleij (1898-1985) die woonde op Loosdorp. Vanaf 1958 wonen Bertus en Dirkje in de nieuw gebouwde bungalow op de Lingedijk.
In 1971 wordt de boerderij met grond aan Loosdorp 38 verkocht aan Jan Verkroost.
Bertus en Dirkje hadden samen twee zoons gekregen. De oudste zoon kocht een veevoederbedrijf in Bodegraven en daarna kwam 'De Producent' uit Gouda daarbij.
De jongste zoon zette het bedrijf voort in Leerdam. Totdat er geen vergunning meer werd afgegeven.
 |
| De Leerdammer, 8-1-1927 |
 |
Rotterdamsch Nieuwsblad, 23-11-1938 |
 |
| De Voorlichter, 27-7-1946 |
 |
| De Gecombineerde, 9-6-1951 |
 |
Provinciale Noord-Brabantsche courant Het huisgezin, 12-04-1958 |
@Heidi Timmer
Bronnen:
- Diverse krantenberichten en advertenties
- Facebook-pagina Oud-Leerdam
- Vier eeuwen Loosdorp en de Meent, Abe Drijver, pag. 310-316
- wiewaswie.nl
Reacties
Een reactie posten