De rivieren staan al hoog als het op 15 november 1808 streng gaat vriezen waardoor er drijfijs ontstaat. De dagen daarop vriezen de rivieren dicht, je kunt op veel plekken te voet de rivieren oversteken. Maar door het ijs wat opgekruid ligt, wordt de rivier in z’n loop belemmerd. Het waterpeil stijgt tot grote hoogte achter de ijsdammen. Op 10 januari 1809 gaat het plotseling dooien en het ijs in de rivieren begint in beweging te komen.
Op 25 januari 1809 komt koning Lodewijk Napoleon (het is de Franse tijd) onverwacht met zijn gevolg in de door het water bedreigde stad Gorinchem aan. Hij reist er twee dagen door de regio om te helpen en mensen een hart onder de riem te steken. Ondanks zijn reuma helpt hij zelfs mee met zandzakken plaatsen. Terwijl hij de bedreigde plaatsen bezoekt en zich met zijn rijtuig op de Dalemsedijk bevindt, verhindert kruiend ijs de doorgang. De koning moet met een vaartuig weggehaald worden.
De laatste stormachtige januaridag breekt de Lingedijk bij Kedichem en ook de polders van de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden overstromen.
Grote delen van Midden-Nederland komen onder water te staan. De Waal breekt door. Massa’s water storten zich in de Betuwe, tot aan de Diefdijk staat alles blank.
In Leerdam had men in de periode van vorst al bekistingen aangelegd op de Lingedijk en de Hoogstraat. Maar het water dringt hier doorheen en lager gelegen stadsdelen lopen onder. De oude stadspoorten raken beschadigd, straatstenen worden losgewrikt, het riool breekt open. Iedereen die maar kan, sjouwt manden met aarde om een barricade te maken door zware balken tegen de huizen en poorten te bevestigen.
De stad Leerdam lijkt er nog redelijk vanaf te komen. Maar er is veel schade en armoede. Het werk van alle boeren is in een klap verloren. Veel mensen in de omgeving van Leerdam verliezen hun bezit en of man, vrouw of kinderen. Honderden mensen en duizenden dieren stierven tijdens deze overstromingen in Nederland. Wat zal het een tijd van chaos en verdriet zijn geweest.
 |
Lodewijk Napoleon op de Dalemse dijk, 1809, Reinier Vinekeles (I) naar Hermanus Numan, 1809. Bron: Rijksmuseum |
 |
| Lodewijk Napoleon vaart van Dalem naar Gorinchem, 1809, Reinier Vinkels (I), naar Cornelis van Hardenberg, 1809. Bron: Rijksmuseum |
 |
| Utrechtsche Courant 10-02-1809, deel 1 |
 |
| Utrechtsche Courant 10-02-1809, deel 2 |
 |
| Overstroming van de Linge bij Kedichem, 1809, Reinier Vinkeles (I), naar Cornelis van Hardenbergh, 1809. Bron: Rijksmuseum. |
 |
Doorbraak van den Arkelenschen Dijk bij Kedichem in Louwmaand 1809, La Rupture dans la Digue D Arkelen A. Lutz, naar G. Groeneveld, 1809. Bron: Rijksmuseum |
 |
| Koninklijke Courant, 21-02-1809 |
 |
Overstroming in Gorinchem, de Gorinchemse Kortendijk in 1809. Gravure van C. Bogerts. |
Bronnen:
- Diverse krantenberichten genoemd hierboven
- Ons Gewest in Heden en Verleden, De Leerdammer, 2-4-1940
Geen opmerkingen:
Een reactie posten