Een verdwenen Paasritueel: de ‘Paaschos’ (1920-1980)
Tradities rond eten en drinken maken deel uit van elk feest. Bij Pasen behoorden van oudsher de Paaseieren, het Paasbrood en… een mals stuk vlees van een Paaskoe of Paasos.
Een stuk rundvlees was gewild, omdat vet destijds als essentieel werd beschouwd om zware fysieke arbeid vol te houden. Vaak werden er ossen vetgemest, omdat melkkoeien waardevoller waren vanwege hun melkproductie. Een os was een gecastreerde stier; zij waren economisch minder interessant en hadden een andere vleesstructuur dan niet-gecastreerde stieren.
In de aanloop naar Pasen, pronkten slagers met hun speciaal voor de Paasdagen vetgemeste 'paasos' of ‘paaskoe’. Tot in de jaren '30 was het gebruikelijk dat de slager trots met zijn dit schoongemaakte en soms versierde dier door de stad liep, in de hoop klanten aan te trekken. De os had dan een strik of slingers om de nek en sinaasappels op de horens.
Na het vertonen van de os voor de slagerij, werd het dier vastgebonden aan een ijzeren ring aan de gevel. Klanten voelden aan de lenden van de koe om de kwaliteit te beoordelen en selecteerden vaak al op voorhand welk stuk vlees ze met Pasen wilden hebben. Tenminste, dat kon als je welgesteld was. Voor de minder bedeelden was een stuk van de borst al een luxe.
De meeste slagers waren echter te klein om wekelijks een hele koe te verkopen. Van de slagers Bats, de Jong, Van Hoogdalem en Meijer weten we dat ze een traditionele paaskoe of paasos kochten en slachtten. Slager De Groot had op een gegeven moment zelfs twee 'Paaschkoeien' én een 'Paaschos'.
In 1928 werd er rond het Paasfeest in Leerdam zo'n 9000 pond vlees verkocht. "Van hongerlijden met Paschen zal zeer zeker geen sprake zijn", concludeerde de verslaggever.
Na de Tweede Wereldoorlog verdween het gebruik van de Paasos langzamerhand, mede door de toenemende welvaart en de opkomst van meer andere reclamemethoden, zoals mooie etalages met fraai gepresenteerde vleeswaren en gerechten. Toch heeft deze traditie in Leerdam nog tot in de jaren ’80 bestaan.
 | |
Slager Jan Sprong met de paas os. Bron: Facebook-pagina Oud-Leerdam Uit: Kinderfeesten, 1876 
 Nieuwe Gorinchemse Courant, 4 4 1915 |
 |
| De Leerdammer, 31-3-1923 |
 |
| De Leerdammer, 12-4-1924 |
 |
| De Leerdammer, 13-3-1928 |
 |
| De Leerdammer, 9-4-1927 |
 | ||||||
De Leerdammer, 4-4-1928
De Leerdammer8-6-1935 |
 |
| Bron: Facebook-pagina Oud-Leerdam |
 |
| Advertentie, 1986, slagerij Meijer. Bron: Facebook-pagina Oud-Leerdam Zie ook de foto's op de beeldbank van de Historische Vereniging Leerdam! @Heidi Timmer Bronnen:
|
Reacties
Een reactie posten