Jan Vermeulen (1845-1926), glasblazer in een bedelaarskolonie
Jan Vermeulen wordt geboren op 8 februari 1845 in Leerdam als zoon van Gijsbert Vermeulen, arbeider, en Anna Maria van Lith.
Het gezin woont, in eerste instantie samen met de ouders van Gijsbert, op het adres Hoogstraat 44, later Hoogstraat 45e, een adres wat opgedeeld is in veel appartementen.
De eerste echtgenoot van moeder Anna Maria (Jan Best, 1799-1839) was jong overleden. Uit dit huwelijk wat ruim twee jaar had geduurd, waren geen kinderen geboren. Ook Anna’s tweede echtgenoot, Jans vader Gijsbert Vermeulen (1805-1849), overlijdt jong; als Jan nog maar 4 jaar oud is. Al eerder was een broertje van Jan overleden op 2-jarige leeftijd. En één dag na het overlijden van vader Gijsbert overlijdt ook het 1-jarig zusje van Jan. Misschien waren ze slachtoffers van de dan heersende cholera-epidemie.
Op 39-jarige leeftijd van moeder Anna Maria al tweemaal weduwe geworden. Rouw en armoede zal het gezin, wat nu nog bestaat uit moeder Anna, Jan en zijn zus Anne Grietje, hebben gestempeld.
Zoals zoveel Leerdamse jongens in die tijd wordt Jan glasblazer.
Op 2 jan 1869 overlijdt moeder Anna Maria van Lit op 58-jarige leeftijd.
Als Jan 28 jaar oud is, trouwt hij op 16 januari 1874 in Capelle aan den IJssel met de 40-jarige weduwe Johanna Pols, zij had een dochtertje Adriana uit haar eerste huwelijk met Arie Snelleman (1828-1873). Het stel woont in Capelle aan den IJssel, het zou goed kunnen dat Jan rond die tijd is gaan werken bij de glasfabriek van Mijnlieff daar, al wordt hij bij zijn huwelijk 'arbeider' genoemd en even daarna 'timmerman'.
Om de een of andere reden raakt Jan aan lager wal. Was het een boefje, of gaf een slecht huwelijk of armoede de oorzaak?
 |
| Jan Vermeulen op ongeveer 45-jarige leeftijd. Bron: 'Geheim register van ontslagen gevangenen', pasfoto's nrs. 879-1079, van ontslagen, maar nog gevaarlijk geachte gevangenen, 1882 - 1896 Op 22 oktober 1875 wordt hij veroordeeld vanwege bedelarij door de rechtbank in Den Haag. Hij krijgt hiervoor 15 dagen gevangenisstraf en 'opzending naar een rijkswerkinrichting'. Op 8 november 1877 is Jan volgens het register bij de Rijksinrichting Ommerschans aangekomen vanuit 's-Gravenhage. Ruim een jaar later, op 27 mei 1879 wordt hij 'finaal ontslagen'. Maar helaas, op 11 okt. 1879 bevindt Jan zich wederom in Ommerschans, afgewisseld met de kolonie Veenhuizen-III. Hij is daar tot 23 augustus 1880.
Algemeen Politieblad 1880  Deelbibliotheek: Algemeen Politieblad Koninkrijk der Nederlanden (gedigitaliseerd) Bron: Algemeen Politieblad van het Koningrijk der Nederlanden via CBG.nl Weliswaar met een pauze, want 14 februari 1880 weet Jan te ontsnappen vanuit het gesticht te Veenhuizen.     (Signalementskaart 0137.01 339, archiefnummer 0137.01, inventarisnummer 339, aktenummer 4947) (Jan Vermeulen zou ook voor de krijsraad en Semarang zijn verschenen. Hierover heb ik nog geen verdere informatie kunnen vinden, HT) Op 6 april 1882 wordt Jan veroordeeld door de rechtbank in Amsterdam vanwege diefstal. Hiervoor krijgt hij 1 jaar celstraf. Op Tweede Kerstdag 26 december 1882 doet Jan een nieuwe vluchtpoging waarmee hij het nieuws haalt. Dinsdagmorgen ontsnapt hij en weet binnen no-time in Nieuwleusen een pendule, album, servet en diverse kledingstukken te ontvreemden en die weer te verkopen. Zijn vrijheid is van korte duur. Op zondag wordt hij in een logement in Kampen in de kraag gevat en weer teruggebracht naar Ommerschans.  Provinciale Overijsselsche en Zwolsche courant, 31-12-1883  Algemeen Politieblad 1884 Er volgt op 20 maart 1884 een nieuwe veroordeling door het gerechtshof Arnhem wegens diefstal. Nu wordt hij veroordeeld tot 6 jaar 'tuchthuisstraf'. Was dit de druppel die de emmer deed overlopen voor Johanna? Zijn echtgenote vraagt een echtscheiding aan, deze wordt voltrokken te Rotterdam op 26 mei 1884. Zij hertrouwt een jaar later met Hendrik Johannis Stolk (1828-1907).   Bron: CBG.nl
 Bron: 'Geheim register van ontslagen gevangenen', pasfoto's nrs. 879-1079, van ontslagen, maar nog gevaarlijk geachte gevangenen, 1882 - 1896, bron : CBG.nl Heeft Jan weer werk gevonden, hoe is het hem vergaan?
 Algemeen Politieblad 1891, Bron: Algemeen Politieblad van het Koningrijk der Nederlanden Maar daarna kan ik geen nieuws meer over hem vinden. En in zijn geval kan ‘geen bericht’ goed bericht betekenen... Op 4 december 1893 vestigt Jan zich vanuit Schoonhoven in Groote Haag, bij Amersfoort. Op 13 februari 1904 overlijdt Jans enige nabije familielid, zijn ongehuwde zus Anne Grietje, op 61-jarige leeftijd te Leerdam. Daarna vind ik alleen nog Jans overlijdensakte: op 17 maart 1926 is Jan Vermeulen op de leeftijd van 81 jaar overleden in Apeldoorn:  Zijn portret is bewaard gebleven in de archieven. En dat kan niet elke Leerdammer hem nazeggen! @Heidi Timmer Bronnen:
|
Reacties
Een reactie posten